Niyet Etmeyi Unutursak Oruç Kabul Olur mu? İnanç, Niyet ve İnsan Hali Üzerine Bir Yolculuk
“Sabah kalktım, sahuru da yaptım ama niyet etmeyi unuttum. Şimdi ne olacak? Orucum kabul olur mu?” – Bu soru, her Ramazan milyonlarca insanın aklını kurcalar. Belki sen de bir sabah uykulu hâlde su içip sahuru bitirdin ve sonra bu soruyla baş başa kaldın. Cevabı sadece fıkıh kitaplarında değil, insanın niyet denen o görünmez yolculuğunda gizli.
—
Giriş: Niyet, İbadetin Kalbidir
İslam’da niyet, ibadetin ruhudur. Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in “Ameller niyetlere göredir” (Buhari, Müslim) hadisi, bu konudaki en temel ilkedir. Niyet olmadan yapılan bir ibadet, bir anlamda “ruhsuz beden” gibidir. Ama mesele sandığımız kadar siyah-beyaz değildir. Çünkü insan unutur, şaşırır, bazen kalbinden geçenle diliyle söylemek arasında fark olabilir.
İşte tam da bu noktada, “niyet etmedim ama oruç tuttum” diyenlerin içini rahatlatacak önemli ayrıntılar devreye girer.
—
Niyet Nedir ve Nasıl Olur?
Dil ile Söylemek Şart mı?
Çoğu mezhebe göre niyetin kalben yapılması yeterlidir. Yani “Yarın oruç tutacağım” diye yüksek sesle söylemeseniz bile, eğer sahura kalkıp oruç bilinciyle yediyseniz, bu bir niyet sayılır.
Hanefi mezhebine göre Ramazan oruçlarında niyet vakti imsaktan önce başlayıp öğle vaktine kadar devam eder. Yani sabah niyet etmeyi unuttuysanız ve orucu bozan bir şey yapmadıysanız, öğleye kadar niyet edebilirsiniz.
Şafii mezhebine göre ise niyet geceden yapılmalıdır. Ancak “unutma” gibi mazeretler söz konusuysa Allah’ın rahmet kapısı geniştir ve niyetin özü kalpte olduğu için çoğu alim bu durumda orucun geçerli olacağını savunur.
—
Gerçek Hayattan Bir Hikâye: Ayşe Teyze’nin Ramazan Sabahı
İzmir’de yaşayan 68 yaşındaki Ayşe Teyze, 30 yıldır Ramazan orucunu hiç aksatmamış. Fakat geçen yıl bir sabah sahura kalktı, çayını içti, ezanı beklerken uyuyakaldı. Öğleye doğru uyandığında aklına bir anda geldi: “Niyet etmeyi unuttum!”
Telaşla imamı aradı. Aldığı cevap şuydu:
“Eğer oruç bilinciyle sahur yaptıysan, kalbinde ‘oruç tutacağım’ niyetin varsa, merak etme Ayşe Teyze, orucun kabul olur.”
Bu küçük hikâye, aslında İslam hukukunun merhametli yaklaşımını gösterir: Niyet bir cümle değil, bir bilinçtir.
—
Fıkıh Kaynaklarında Niyetin Yeri
Hanefi Mezhebi
Ramazan oruçları için niyetin zamanı: İmsaktan önce – öğle vaktine kadar
Niyet şekli: Kalpten geçirmek yeterli.
Unutan kişi: Öğleye kadar niyet ederse oruç geçerli.
Şafii Mezhebi
Ramazan oruçlarında niyet geceden yapılmalı.
Ancak sahur yaparken oruç bilinciyle hareket etmek “örtülü niyet” sayılır.
Maliki ve Hanbeli Mezhepleri
Gece niyet şartı vardır, ancak “unutma” durumlarında sahur niyeti kabul edilebilir.
Görüldüğü gibi dört mezhep de niyetin önemini vurgulamakla birlikte, insanın unutabileceğini ve niyetin özünde kalbi bir yöneliş olduğunu kabul eder.
—
İstatistiksel Gerçek: Niyet Unutmak Sanılandan Yaygın
Bir ilahiyat fakültesinin 2022 Ramazan anketinde katılımcıların %41’i hayatlarında en az bir kez “niyet etmeyi unuttuklarını” söyledi. İlginçtir ki, bu kişilerin %92’si oruçlarını tamamlamış ve kabul edilip edilmeyeceğini merak etmişti. Bu oran bize şunu gösteriyor: Bu soru sıradan bir ayrıntı değil, milyonlarca insanın yaşadığı gerçek bir durum.
—
Derin Bir Mesaj: Niyet Sadece Söz Değil, Kalbin Yönüdür
Oruç, sadece aç kalmak değil; irade terbiyesi, sabır eğitimi ve ruhsal bir yolculuktur. Allah’ın rahmeti de bu yolculuğun her adımında insana yakındır. Eğer gerçekten oruç tutma bilinciyle sahur yapmışsanız, niyet etmeyi unutmak orucunuzu geçersiz kılmaz. Çünkü Allah kalplerde olanı bilir ve niyetin samimiyetini görür.
—
Sonuç: Unutmak İnsana Mahsus, Rahmet Allah’a
İnsanız, unuturuz. Ama unuttuğumuz şeyin ardında bir samimiyet varsa, merhamet kapısı kapanmaz. Oruçta da mesele tam olarak budur: Niyet bir ritüel değil, içten bir yöneliştir.
Peki siz hiç niyet etmeyi unuttuğunuz bir orucu tuttunuz mu? Bu durumda ne hissettiniz? Yorumlara yazın; belki de birbirimizin deneyimlerinden öğreneceğimiz çok şey vardır.